Kedilerde Obsesif Kompulsif Bozukluk

Kedilerde Obsesif Kompulsif Bozukluk

OKB kedilerde; amaçsız, tekrarlayan ve abartılı davranışlarla karakterize davranışsal bir bozukluktur. Örneğin, abartılı temizlik davranışı (bazen tüy kaybına ve lokal dermetitlere yol açacak kadar) ve kumaş gibi yabancı maddeleri yemek, emmek veya çiğnemek gibi. Bu davranışlar uzun süre devam eder, önlem alınmaz veya tedavi edilmezse, artık davranışı başlatan durum veya çevresel tetikleyici gerektirmeyen sabit davranış haline de gelebilmektedir. Davranışlar, beyindeki ağrı kesici kimyasalların salınmasına neden olduklarından, zamanla daha güçlü görülmeye başlanabilir.  Kedi, ihtiyaçları ile çelişen koşullarla karşı karşıya kaldığında, obsesif kompulsif davranış şekli, bu yeni koşullarla başa çıkma mekanizması haline gelebilir. Kedi sahipleri ise bu davranışları ortadan kaldırmak amacıyla bilinçsizce ceza ya da ödül uygulamaları ile davranış şeklini istemeden güçlendirebilirler. Kedileri bu davranışları yapmaması için zorlamak ya da sevdiği bir yiyecekle ya da davranışla ödüllendirmek de aynı sonuca neden olur.

Yaş ve cinsiyet, kompulsif davranışta bir faktör olarak görünmemektedir. Ancak siyam ve diğer Asya ırkları genellikle tekrarlayan miyavlama ve kumaş çiğneme davranışlarını diğer ırklardan daha sık sergiledikleri için OKB’a daha yatkın olmalarıyla bilinirler.

Belirtiler ve Tipler

Sürekli ve tekrarlayan miyavlama
Aşırı temizlik (Çevresel değişimi takip edebilir)
Kompulsif dolaşma hareketi (Aralıklı olarak başlayabilir ve frekans artabilir
Emme (Bir kişiye veya nesneye yönlendirilebilir, genellikle kendiliğinden başlar)
Kumaş çiğneme (Bazı kediler belirli bir tip veya dokuyu tercih ederken, bazıları daha ileri giderek kumaşları çiğner hatta yutarlar.)

Nedenler

Kedi sahibinin zorlayıcı davranışları (besleme veya uyarma hareketleri davranışı güçlendirir.)
Çevrede meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan stres
Kapalı ortamlarda tutulan kedilerde hapsolma stresi
Mental bozukluklar

Teşhis
Veteriner hekim, semptomların arka plan geçmişini ve bu durumu tetikleyebilecek olası olayları dikkate alarak kediye kapsamlı bir fiziksel muayene yapar. Davranış bozukluklarının başlama zamanı, sorunun altında yatan şey hakkında veteriner hekime ipuçları verebilir. Davranışın fiziksel ve zihinsel nedenlerini doğrulama veya dışlama sürecini doğru anlamak için biokimyasal kan profili, tam kan sayımı ve idrar tahlili yapılır. Hekim davranışların nörolojik nedenlerinden kaynaklanabileceğinden şüphelenirse, beyni ve omuriliği incelemek için bilgisayarlı tomografi (CAT) veya manyetik rezonans (MRI) isteyebilir.

Kompulsif davranışlar, altta yatan bir organik hastalık nedeniyle veya strese, kaygıya veya hayal kırıklığına yanıt olarak gelişebilir. Aşırı yalanma ve temizlenme davranışı varsa, veteriner hekim iç veya dış parazit varlığını görmek için test yapabilir veya bir deri hastalığının varlığını araştırmak için deri kazıntısı veya biyopsi örneği almak isteyebilir. Gıda ile ilişkili gibi görünen deri reaksiyonları ise, ilişkiyi doğrulamak için diyet modifikasyonunu gerektirecektir.

Kesin bir teşhisten önce hekim en çok psikomotor nöbetler gibi tıbbi nedenleri ortadan kaldırmakla ilgilenir. Hekimin dikkate alacağı bazı şeyler şunlardır:

Kaşıntı

Dış parazitler
Mikotik dermatit
Bakteriyel dermatit
Alerjik dermatit (gıda alerjileri dahil)
Deri kanseri
Deri döküntüsü

Ağrı

Sinir sistemi bozuklukları
Vertebral disk rüptürü ve sinir iltihabı
Dokunmaya veya diğer uyaranlara karşı akut hassasiyet

Kompülsif şekilde yürüme/dönme

Normal cinsel davranış
Hayal kırıklığı ve sınırlama davranışları
Sinir sistemi bozuklukları
Kronik ağrı
Tümörlerden veya travmadan kaynaklanan beyin lezyonları
Bir nöbetin ardından
Metabolik ve hormonal bozukluklar
Vitamin eksikliği
Karaciğer bozukluğu
Hipertiroidi
Kurşun zehirlenmesi
Böbrek yetmezliği
Tiamin eksikliği

Tekrarlayan miyavlama

Normal cinsel davranış
İşitme kaybı
Hipertiroidi
Kurşun zehirlenmesi
Hipertansiyon

Kumaş emme / çiğneme

Kurşun zehirlenmesi
Hipertiroidi
Tiamin eksikliği

Tedavi

Çevresel stresi azaltılması tedavideki ilk adım olmalıdır. Kedinin beslenme, oyun, egzersiz ve sosyal zaman gibi ev içi aktiviteleri gözden geçirilip yeniden düzenlenmelidir. Öngörülemeyen olaylar mümkün olduğunca ortadan kaldırılmalı ve kedinin yaşam alanı sınırlandırılmamalıdır.  Aşırı temizlik hareketini düzenlemek amacıyla kullanılan için topikal caydırıcı ajanlar genellikle etkili değildir. Kompulsif dolaşma hareketi için ise davranış başladığında kedinin dışarı çıkmasına izin vermek davranışı güçlendirebileceğinden, davranış başlamadan önce kedi dışarı çıkarılmalıdır. Tekrarlayan miyavlama için, kedi dişi ise ya çiftleşmesini sağlamak ya da kısırlaştırmak yolu seçilmeli, erkeklerde ise kısırlaştırma gündeme alınmalıdır. Kumaş çiğnemek ve emmeyi önlemek amacıyla, ilgilenilen kumaşları kedinin erişemeyeceği bir yerde tutmak ve günlük tükettiği mama miktarını arttırmak çözüm olabilir.

Veteriner hekim, davranış modifikasyonu amaçlı olarak ilaç reçete edebilir ve bunları nasıl kullanılacağı konusunda bilgi verir. Yanlışlıkla aşırı doz yaygın bir durum olduğu için talimatların hasta sahipleri tarafından dikkatlice takip edilmesini sağlamak önemlidir.

Yaşam ve Yönetim

Kabul edilemez davranışları olabildiğince görmezden gelmeye çalışmak ve ödüllendirmemek sonuç verebilir.  Kedi normal dışı hareket ettiğinde hasta sahiplerinin ayrıntıları (zaman, yer, sosyal durum) not etmesi sağlanmalıdır. Böylece oyun veya besleme gibi alternatif bir davranış o zaman dilimleri için planlanabilir. Davranışla ilişkili ceza vermek, korku ve agresif davranışı artırabilir. Ayrıca hasta sahibinin kedi ile bağınızı bozabilir.

Takip muayeneleri için kedi veteriner hekime götürülmelidir. Kedi kompulsif davranışları ile ilgili olarak  ilaç alıyor ve tedavisinde ilerleme yok gibi görünüyorsa, farklı bir ilaca geçme konusunda veteriner hekimden öneri alınmalıdır.

Ayrıca iyileştirme konusunda gerçekçi olmak gerekir. Uzun süredir devam eden bir sorunun hızlıca kontrol edilmesi olası değildir. Tedaviye başlamadan önce, ilerlemeyi gerçekçi bir şekilde ölçebilmeniz için her hafta meydana gelen davranışların sıklığının kaydedilmesi tedavinin geleceğine ışık tutacaktır.

Geçen Haftanın Kedileri